ناوه‌ڕۆك
ناساندن
کۆمپانیای بۆینگ (بە ئینگلیزی: The Boeing Company، بە عەرەبی: شركة بوينغ) کۆمپانیایەکی فرەنەتەوەییی ئەمریکییە بۆ بەرهەمهێنانی فڕۆکە، بارەگا سەرەکییەکەی لە شیکاگۆیە لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، لە کاتێکدا کارگەکانی لە نزیک شاری سیاتڵن. کۆمپانیاکە لە ١٥ی تەممووزی ١٩١٦ لەلایەن ویلیام بۆینگەوە دامەزراوە. کۆمپانیای بۆینگ یەکێکە لە گەورەترین کۆمپانیا زەبەلاحەکانی جیهان، بە تایبەت دوای ئەوەی لە ساڵی ١٩٩٧ لەگەڵ کۆمپانیای بەرهەمهێنەری فڕۆکە ماکدۆنێل دۆگلاس یەکیان گرت.
کۆمپانیای بۆینگ ژمارەیەک فڕۆکەی بەرهەمهێناوە، لەوانە فڕۆکەی مەدەنی وەک فڕۆکەی بۆینگ ٧٤٧ و فڕۆکەی سەربازی وەک فڕۆکەی بی ٥٢، هیچ ڕکابەرێکی جیهانیی نییە کە بتوانێت هەردوو فڕۆکەی سەربازی و مەدەنی دروست بکات کۆمپانیای ئایرباسی ئەورووپی نەبێت.
کۆمپانیای بۆینگ لەلایەن حکوومەتی ئەمریکاوە پشتیوانییەکی بێسنووری هەیە. بارەگا سەرەکییەکەی و هۆڵی بەرهەمهێنانەکەی، ئەو شوێنە بوو کە جۆرج بووشی سەرۆکی ئەمریکا بۆ پێشکەشکردنی وتارە بەناوبانگەکەی لە بواری فڕۆکەوانیدا لە ساڵی ٢٠٠٣دا هەڵیبژارد بۆ یادی ١٠٠ ساڵەی یەکەم گەشتی فڕۆکەوانی کە لەلایەن برایانی ڕایتەوە ئەنجام درابوو.
مێژوو
لە مانگی ئازاری ساڵی ١٩١٠ کۆمپانیای بۆینگ کارگەی کەشتیوانی ویلیام هیتی لە شاری سیاتڵی ویلایەتی واشنتن کڕی، کە دواتر بووە بەرهەمهێنەری یەکەم فڕۆکە. کۆمپانیای بۆینگ لە شاری سیاتڵ لەلایەن ویلیام بۆینگەوە لە ١٥ی تەممووزی ١٩١٦ دامەزرا، ویلیام بۆینگ لە زانکۆی یێڵ خوێندوویەتی و سەرەتا لە پیشەسازی داردا کاری کردووە، لەوێ دەوڵەمەند بووە و زانیاری لەسەر پێکهاتەی دارەکان بەدەستهێناوە. ویلیام بۆینگ دوای مانگێک لە یەکەم گەشتی ئاسمانی خۆی لەگەڵ جۆرج کۆنراد بە دوو فڕۆکەی دەریایی دامەزراند.
بۆینگ و کۆنراد دوای ئەزموونکردنی فڕۆکەیەکی دەریایی، تێبینی ئەوەیان کرد کە هیوایەکی باشتر بۆ فڕۆکەکان هەیە، زۆرێک لە فڕۆکەکانی ئەمڕۆی بۆینگ فڕۆکەی دەریایی بوون، لەم خاڵەدا فڕۆکەی بۆینگ لە حەوزێکی کەناری دەریاچەی سیاتڵ دروستکرا و کۆکرایەوە.
لە ٩ی ئایاری ١٩١٧ کۆمپانیاکە بە "کۆمپانیای فڕۆکەی بۆینگ" ناسرا. لە کۆتایی ساڵی ١٩١٧ ئەمریکا چووە ناو جەنگی یەکەمی جیهانییەوە و بۆینگ زانی کە هێزی دەریاییی ئەمریکا پێویستی بە ڕاهێنانی فڕۆکەی دەریایی هەیە، بۆیە دوو فڕۆکەی مۆدێرنی بۆینگ نێردران بۆ خزمەتکردنی هێزی دەریایی بۆ فلۆریدا. هێزی دەریایی حەزی لەم جۆرە فڕۆکەیە بوو، بۆیە داوای پەنجا فڕۆکەیان کرد و بۆینگ کارەکانی گواستەوە بۆ دامەزراوەیەکی گەورەتری کەشتیسازی لە پێشوو.
کاتێک جەنگی جیهانیی یەکەم لە ساڵی ١٩١٨ کۆتایی هات، ژمارەیەکی زۆر فڕۆکەی هێزی دەریایی لە بازاڕدا بە نرخێکی هەرزان پێشکەش کران، هەروەها کۆمپانیا فڕۆکەوانییەکانی وەک بۆینگ فرۆشتنی هەر فڕۆکەیەکی نوێیان لێ قەدەغە کرا. بۆیە زۆرێک لە کۆمپانیا فڕۆکەوانییەکان کارەکانیان وەستاند، بەڵام چەند کۆمپانیایەکی کەم، لەنێویاندا کۆمپانیای بۆینگ، دەستیان کرد بە فرۆشتنی بەرهەمی تر، وەک جوانکاری و پێوەر و مۆبیلیاتی بۆینگ، هەروەها بەلەمی دەریایی.
لە ساڵی ١٩١٩ فڕۆکەیەکی جۆری بۆینگ بی-١ یەکەم گەشتی خۆی ئەنجامدا. ڕەفتەکە یەک فەرماندە و دوو سەرنشین و پۆستەیەکی لەخۆی دەگرێت. ماوەی هەشت ساڵ کۆمپانیای بۆینگ گەشتی نێودەوڵەتی بە پۆستی ئاسمانی لە سیاتڵ و واشنتۆنەوە بۆ ڤیکتۆریا و کۆڵۆمبیای بەریتانی بەڕێوە دەبرد. بەمشێوەیە لە نیوەی یەکەمی سەدەی بیست وەک پۆستەچی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کاریان کرد.
لە ساڵی ١٩٥٨ کۆمپانیای بۆینگ دەستی بە دروستکردنی فڕۆکەی بۆینگ ٧٠٧ کرد، هەروەها ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بە فڕۆکەی جۆری بۆینگ ٧٠٧ کە چوار بزوێنەر و ١٥٦ سەرنشینی هەبوو، بووە خاوەنی یەکەم کۆمپانیای بەرهەمهێنانی فڕۆکەی جێتی بازرگانی لە جیهاندا، ئەمریکا بووە پێشەنگ لە بواری بازرگانیی بەرهەمهێنانی فڕۆکە، دوای چەند ساڵێک کۆمپانیای بۆینگ وەشانی دووەمی ئەم فڕۆکەیەی بەرهەمهێنا، فڕۆکەی بۆینگ ٧٢٠ کە کەمێک خێراتر بوو لە فڕۆکەی یەکەم بەڵام مەودای کورتتر بوو.
لە ساڵی ١٩٦٠ کۆمپانیای بۆینگ هێڵی ئاسمانی ڤێرتۆڵی کڕی، و ناوی گۆڕدرا بۆ بەشی ڤێرتۆڵ لە کۆمپانیای بۆینگ.
لە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٦٠ بۆینگ فڕۆکەی بۆینگ ٧٢٧ی بەرهەمهێنا، کە دوای نزیکەی سێ ساڵ لە بەرهەمهێنان هاتە بازاڕی بازرگانی و فڕۆکەی ٧٢٧ یەکەم فڕۆکەی بازرگانی بوو کە زیاتر لە ١٥٠٠ فڕۆکەی فرۆشتبوو. لە ساڵی ١٩٦٧ کۆمپانیای بۆینگ فڕۆکەی دوو بزوێنەری بۆینگ ٧٣٧ (Short-Medium Range)ی خستە بازاڕەوە. لەو کاتەوە بووە پڕفرۆشترین فڕۆکەی بازرگانی جێت لە مێژووی فڕۆکەوانیدا.
ساڵی ١٩٦٨ فڕۆکەی بۆینگ ٧٤٧ گۆڕانکارییەکی گەورەی لە جیهانی فڕۆکەوانیدا هێنایە ئاراوە، کە لە کارگەیەکی زەبەلاح لە شاری ئێڤرێت لە نزیک شاری سیاتڵ دروستکرا. فڕۆکەکە لە ساڵی دواتردا یەکەم گەشتی خۆی ئەنجامدا، هەروەها یەکەم گەشتی بازرگانی لە ساڵی ١٩٧٠ ئەنجامدا، فڕۆکەیەکی دوور مەودا بوو کە ژمارەی کورسییەکانی زیاتر بوو لە چاو فڕۆکەکانی پێش خۆی.
لە حەفتاکان، بەهۆی بارودۆخی ئابووری و فشار و وەستانی بازاڕی خواست، فرۆشی کۆمپانیای بۆینگ تا ڕادەیەکی زۆر وەستا، ئەمەش بووە هۆی زیانێکی گەورە بۆ کۆمپانیاکە و دەرکردنی زیاتر لە ٨٠ هەزار کارمەندی لێ کەوتەوە.
لە ساڵی ١٩٨٣ دۆخی ئابووری دەستی بە باشتربوون کرد، هاتوچۆی ئاسمانی و گواستنەوەی سەرنشین زیادی کرد، بەڵام کێبەرکێ قورس بوو، بەتایبەتی لەگەڵ کۆمپانیایەکی وەک ئەیرباس کە تازەهاتوویەکی ئەورووپی بوو لە بواری دروستکردنی فڕۆکەی بازرگانیدا.
لە مانگی نیسانی ساڵی ١٩٩٤ کۆمپانیای بۆینگ زۆربەی فڕۆکە مۆدێرنە جێتە بازرگانییەکانی دروستکرد، هەروەها فڕۆکەی دوو بزوێنەری بۆینگ ٧٧٧ی دروستکرد کە نزیکەی ٣٠٠ سەرنشینی لەخۆدەگرت بە شێوازی ئاسایی سێ پلە، هەروەها بوو بە درێژترین فڕۆکەی دوو بزوێنەری لە جیهاندا.
لە ساڵی ١٩٩٧ کۆمپانیای بۆینگ لە ژێر ناوی کۆمپانیای The Boeing Company لەگەڵ ماکدۆنێل دۆگلاس یەکیان گرت، دوای یەکگرتنەکەش لۆگۆی بۆینگ، جۆری بۆینگ و وەشانێکی ئاسانکراوی هێمای ماکدۆنێل دۆگلاسی لەخۆ دەگرت.
فڕۆکەکان
- بۆینگ ٧٠٧
- بۆینگ ٧٢٠
- بۆینگ ٧١٧
- بۆینگ ٧٢٧
- بۆینگ ٧٣٧
- بۆینگ ٧٤٧
- بۆینگ ٧٤٧ ئێس بی
- بۆینگ ٧٥٧
- بۆینگ ٧٦٧
- بۆینگ ٧٧٧
- بۆینگ ٧٨٧
