ناوه‌ڕۆك
پێشەكی
هەڵاوسان بە یەكێك لە گیروگرفتە ئابووریە سەرەكییەكان دادەنرێت كە لەم سەردەمەدا جیهان پێوەی دەناڵێت، سەرەڕای بایەخدانی ئابووریناسەكان بەم دیاردەیە هەتا ئێستا مشتومڕێكی زۆر هەیە دەربارەی هۆكارەكانی و كاریگەری ئابووریان لەسەر ڕژێمی ئابووری و باشترین ڕامیاری كە پێویستە پەیڕەو بكرێت تا زاڵ بین بەسەریدا یان چارەسەر بكرێت.
لەمڕۆدا هەڵاوسان شوێنێكی گەورەی دیاریكردووە كە لێكۆڵێنەوەی زانستی ئابووریدا لەبەر چەند هۆیەك كە لە گرینگترینیان:
بیری كلاسیكی(كۆن) هەمیشە هۆكارەكەی بە زۆربوونی بڕی دراو و بەرۆزبوونەوەی ئاستی گشتی نرخەكان دەبەستێتەوە، بێ ئەوەی ئاماژە بە هۆكارەكانی تر بكات.
مەترسی لە كاریگەری هەڵاوسان لەسەر چالاكییە ئابووری و كۆمەڵایەتییەكان.
هەڵاوسان دوای جەنگی جیهانی دووەم بووە بە دیاردەیەكی بڵاو لە زۆربەی دەوڵەتە پێشكەوتووەكان و تازە پێگەیشتووەكان دا.
پێناسەی هەڵاوسان
(هەڵاوسان ئەو بەرزبوونەوە بەردەوام و هەست پێكراوەیە لە ئاستی گشتی نرخەكاندا ڕوودەدات لە دەوڵەتێكدا لەوە دروست بووە كە خواستێكی زیاتر هەیە لە چاو خستنە ڕووی شمەك و كارگووزارییەكاندا لە ماوەی دیاری كراودا كە لە شەش مانگ زیاترە.)
یان ئەو زۆربوونی بڕی پارەیەیە كە بە ڕادەیەكە لەگەڵیدا بەهای پارە لە بازاڕەكاندا دادەبەزێت.
جۆرەكانی هەڵاوسان
-
هەڵاوسانی خشۆك(هەڵاوسانی مام ناوەندی)
ئەو هەڵاوسانەیە كە نرخەكان بە تێكڕایەك زیاد دەكات ناگاتە %10 و زۆر لەسەرخۆ دەبێـت زیادبوونەكە
-
هەڵاوسانی سەركێش
ئەو هەڵاوسانەیە كە ئاستی گشتی نرخەكان بە تێكڕاییەكی زۆر بەرز زیاد دەكەن و تیایدا دەستاودەستكردنی دراو زۆر دەبێ و دراوەكان لە ئەركی سەرەكی خۆیان دەوەستن كە كۆكردنەوەی بەهاكانن، ئەمەش دەبێـتە هۆی هەرەسهێنانی سیستەمی نەختینەیی و نەمانی بەهای یەكەی دراو، وەك ئەوەی لە ئەڵمانیا لە ساڵی 1921 ڕوویدا ئەم جۆرەش بە زۆری بەستراوەتەوە بە هەلومەرجی شەڕ و شۆڕش و جێگیر نەبوونی باری ڕامیاری و ئابووری و كۆمەڵایەتی دەوڵەتەوە.
-
هەڵاوسانی كپكراو
بریتییە لە دانانی نرخ لە لایەن دەسەڵاتدارە بەرپرسەكانەوە و بارێكی كاتییە، چونكە یان ئەوەتا دەسەڵاتداران دەتوانن باری ئابووری ڕاست بكەنەوە بە كار ڕاپەراندنەكانیان لە ڕیگەی نرخی زۆرەملێ و دابەشكردن بە كۆبۆن یان ئەوەتا بارەكە لەدەست دەردەچێت و هاڵاوسانەكە ڕوو لە زیادبوون دەكات و زۆرجار ئاڵۆزتر دەبێت و دەگۆڕێت بۆ هەڵاوسانی سەركێش.
-
هەڵاوسانی بەخێرای زیاد بوو
بریتییە لە بەرزبوونەوەی نرخەكان بە تێكڕایەك كە زۆرترە لە تێكڕایی زیادبوونی هەڵاوسانی خشۆك، بەڵام ماوەی مانەوەكەی لە هەڵاوسانی خشۆك كەمترە.
